Этникалык кыргыздар

Акыркы күндөрү коомчулукта жана массалык маалымат айдыңында Ооганстанда жашаган кыргыздар туурасында арбын айтылып, түркүн түрдүү кеп-сөздөр жүрүп жаткан маалы. Буга эски жылдын этегинде теледен көрсөтүлгөн өздүк тасма өзгөчө түрткү берди десек болчудай. Ошол көрсөтүүдөгү кандаштардын катаал шарттагы оор турмушу бир дагы кыргызды кайдыгер калтырган жок. Бийлик башындагылар дагы адаттагыдай кол шилтей албай, ооган жериндеги кыргыздардын өтүнүчүн аткарууга аз-аздан аракет көргөндөй…

Кытайдын Шиң-Жаң уйгур автоном районундагы кыргыздар жаңырган жылдан тарта кыргызча ай аттарын колдонууга өттү. Мындай чечимди ШУАРдын Улуттар тил-жазуу кызмат комитети деп аталган улуттардын тилдерин башкара турган өкүмөттүк орган чыгарган. Анын чечими боюнча, 2014-жылы бирдин айынын биринчи күнүнөн баштап кыргыз тилиндеги басма сөз, радио уктуруу, теле көрсөтүү, билим берүү мекемелеринен баштап, кыргыз тилдүү калктын бардыгы ай аттарын кыргызча колдонушу керек.…

Дүйнөнүн түндүгү көтөрүлүп, керегеси жайылган. катаал шарттуу жердин көп кылымдардан бери Памир (жергиликтүү диалектиде Памыл) деп аталып, Кыргыздар Сары-Кол тоо кыркаларын аркалап, Памирдин Чыгыш бөлүгүндө илгерки замандардан бери эле отурукташып, жашап келишкендиги жөнүндө ар кандай илимий, тарыхый булактар аныктап келүүдө. Ал тууралуу кээ бир тарыхий материалдарда кыргыздар XII кылымдардан тартып эле Памир тоолорунда көчүп-конуп жүрүшкөндүгү XVI-XVII кылымдарда өз алдынча…

Өткөн замандын биринде Жашыл-Көл деген казак элинин бир көлү болуптур. Ал көлгө жакын тоолордун биринде мекендеп, мергенчилик жана куш салуу менен жашаган Жанаил деген жаш жигит, ата-энеси карып, көпкө кирип калса дагы жакшы карап, тамак ашына дайым көз салып, тоодон атып келген кийиктин, көлдөн куш салып алдырган өрдөк, каздардын эттерин жакшы бышырып ата-знесине «нарын» туурап берчи экен. Адырдан…

"Сарыкол легендалары" китебиден үзүндү. Нуркап Бул, азыр Мургаб жайгашкан жердин илгерки аталышы. Бул жер күнгө жакын болгондуктан дайыма күн тийип, өтө жаркырап тургандыктан нурдун кабы, же Нуркап деп аталган экен. Аличор Апичордун аталышы жөнүндө кыргыздардын бул өрөөнгө келген тарыхынан да мурда болгон бир окуя жөнүндө мындайча баяндалат. Бул баян «Бабаравшан» деген өзбекче жазылган арабдардын чыгармасында ушул Аличор…

Кыргызда аш-той улуттук салт-санаалардын уюткусу болуп келген. Эски салтыбызды сактайбыз деп болшевиктерден Ооганстанга качкан кыргыздар кийин Түркияга көчкөндөн кийин бир топ салттар жоголду. Ошол эле кезде Кыргызстандагыдай эле, айыл тургундары арасында тойдун чыгымдары да көбөйгөн. ТАСМАДАГЫ ТОЙ Улуу Памирде той болот экен деп Рахманкул хан жоро-жолдоштору менен аттанды. Aшуу ашып келген сыйлуу конокторду атчандар тээ алыстан атчан барып тосуп…