Этникалык кыргыздар

"Кыргыз бутагы” коомдук фонду түзүлө электе эле, 2009-жылдын август айында да алар Кичи Памир кыргыздарына барып келишкен. Быйыл да ал жакка сапар алып, бир далай жаңылыктарга күбө болуп келишиптир. Кичи Памир кыргыздарынын жашоосу кыйын, аялдардын, жаш балдардын өлүмү көп. Ал жактагы кыргыздар өздөрү 1500-2000дей калкпыз дешсе, демилгечилердин маалыматы боюнча, анда 720дай эле кыргыз калыптыр. Учурда алар "балдардын убалынан коркобуз” деп…

Гапар Айтиев атындагы Улуттук сүрөт музейинин 2-кабатындагы залда көздүн жоосун алган кооз туш кийиздер, шырдактар, килем, шалчалар көргөзмөгө коюлган. Кыргызстан жана Борбор Азиядагы кол өнөрчүлөрдү колдоо боюнча Кристенсон Фон корунун каржылоосунда эки жылдык экспедиция уюштурулган. Анын натыйжасында отуз жылдан бери биринчи жолу музейдин кору кытайлык, түркиялык, улуу памирдик кыргыздардын кол өнөрчүлөрүнүн буюмдары менен толукталды. Бул тууралуу музейдин илимий катчысы…

Тажикстанда 2007-жылы май айында "Салттарды, салтанаттарды жана тойлорду өткөрүүнү тартипке салуу тууралуу” мыйзам кабыл алынган. Ага ылайык, өлкөдө той-топурларды өткөрүүгө бир топ чектөөлөр кирген. Бул мыйзамдын Тажикстандын кыргыздар жыш жашаган Мургаб районуна да таасири тийип жатканына кезинде ал жерге барган кабарчыбыз күбө болгон эле. Мургабдагы көп балалуу Ырыс Эшмамбетова уулун үйлөп, кызын күйөөгө берди. Мыйзамга ылайык келинине мурункудан аз калың…

Атактуу Памир «Сары-Кол» жергесинде туулуп өскөн Халил Мурзахматов өз жеринде, аттын кашкасындай таанымал адам. Айрыкча фото искусствосу боюнча, элдин жагымдуу маанайларын алып эл үчүн талыкпай эмгектенип келген. Өрнөктүү эмгектерди, ыр-макал, тарткан сүрөттөрү, эл ичинде эрикпей жыйнаган санжыра санаттары, элдик казынадан алып элге чачкан инсан. Памирим деген жыйнагында кунт коюп окуп чыкканда, өзүнчө руханий байлык алгандай канаатанасың. Туулган жер үчүн…

Ушул жайда кытайлык кыргыздарынын ыр-күүлөрүн уксам деп умсунуп барып, бирок көксөм суубай кайттым. Автономияга ээ болгон кытайлык кыргыз азчылыгы бүгүн ачык да, тымызын да саясый чектөөлөрдүн шартында жашап жатканына көзүм жетти. Дүйнөгө Чыгыш Түркестан катары белгилүү болгон, бирок кытайча «Жаңы жер» дегенди түшүндүргөн Шинжаңдан сапар баяны. Kaшкардагы мал базар Кашкардын жекшембилик базарында эл кыжылдайт. Бул жакка менин ата-бабаларым мал…

Биз, 1982-жылы Туркияга келген Памирдик Кыргыздардан болобуз. Ушул учурда Ван областынын Эржиш районунун Улупамир айлында жашап жатабыз. Сапарыныздан пайдаланып Улупамир кыргыздары катары конулунузду бургубуз келген бир канча жагдай бар. Бул жагдайлар...