Этникалык кыргыздар

Афганистандагы “Айна” телеканалынын кабарлашынча, Афганистандын биринчи вице-президенти, генерал Абдурашид Достум памирлик кыргыздарды кабыл алып, социалдык маселелерин чечүүгө убада кылды. Афган өкүлү жакында Түндүк Бадахшан провинциясындагы бийик тоолуу аймакта жашаган кыргыздардын аксакалдарын кабыл алган. Телеканал көрсөткөн кадрлардан кыргыздардын генералдын кабылдамасында олтурганын көрүүгө болот. Дагы бир тасмада кыргыздарды жетектеп келген Абдурасул ажы деген киши вице-президенке ак калпак кийигизип, чапан…

...Мындан эки жыл мурун Анкаранын четиндеги Чубук деген районго Ван аймагынан 50 дөй кыргыз үй - бүлөсү көчүп келген экен. Алар менен таанышып, жашоо шартын билүү үчүн атайын даярданып алып жолго чыктык. Түрк телерадиосу ТРТнын «Түркия үнү» радиосунун кыргызча бөлүмүнүн жетекчиси Алмазбек Асанбаевдын жетектөөсүнүн алдында ТРТнын оператору, режиссеру жана ЭлТРдин кабарчысы Жумамидин, Нурсултан, КТРК дан Мунара, мен болуп шаар…

Анкаранын Чубук районундагы бир ууч кыргыздын үйлөрүндө салт-санаа, үрп-адат,уз-чеберчилик унутулбай сакталып келе жатат. Кылымдарды кырчып келген,Кылыч болуп курчуп келген. Бирде албуут дайра болуп, Бирде үптөй тынчып келген. Түгөнгөн сайын түтөгөн, Жок болгон сайын күчөгөн, кыргыз эл тарыхына кылчайып карай турган болсок, элдин башынан эмнелер гана өтпөгөн. Бүгүн биз 1978-жылы Афганистандагы Памир кыргыздарынан бөлүнүп, Рахманкул ханды ээрчип Пакистанга караштуу…

Памирдик кыргыздарда ойнолуучу ар түрдүү оюндар жөнүндө ушул убакка чейин эч кандай изилдөөлөр, илимий пикирлер айтыла элек. Бар болгону 1966 - жылы чыккан "Памирдик-каратегиндик кыргыздарда" деген эмгекте гана жалпы жонунан айтылып кеткен. Башкача айтканда, памирдик жана каратегиндик кыргыздардын ойногон ар түрдүү оюндары бири биринен айырмаланбай аралаш берилип, айрым оюндардын ойнолуу жолдору так эмес көрсөтүлгөн С.А. Мысалы: Ордо, Гэн, Берү…

Ашык атмай (ордо) ойуну Сары-кол элинин бирден бир ата-бабадан калган мурасы. Ал ойунсуз Сарыколчулар жашоодун кызыкчылыгына канаатанбайт. Айылдарда жок дегенде күнүно 2-3 төн ашык ойуну ойнолуп турат. Памир тоо койнунда чоңойгон элеттик балдар эс тартканы ушул оюндун кумар таасиринде эрезеге жеттик. Памир суугуда, кыштын ызгаарында денеге суук өтүп, калтырап-титиресек да ашыктан кетпей, кечинде ата-энебиздин урушкандары, аарыганыбыз, тонгон буттар, колдун…

Кыргызстандагы бийик тоо арасында топоз өстүргөн фермерлер үчүн топоз этин бай араб өлкөлөрүнүн бирине экспорттоого жол ачылып жатканын Би-Би-Сиге “Кыргыз топозу” ассоциациясынын жетекчиси Рыспек Абдрасулов билдирди. "Катардан делегация келип, айыл чарба продукциясын, анын ичинде эт сатып алуу жөнүндө сүйлошүп кетишти. Алар бизге ушул жерде эт өндүрүүгө бардык шартты түзүп берели деп айтышты. Лаборатория, комбинат-цех куруп берели дешти. Керек болсо…