Этникалык кыргыздар

Ооганстандын Улуу Памиринен Нарын шаарына келип жашап жаткан Жайчибек жана анын жубайы Кимия Гафар кызы жакында балалуу болушат. Алардан аймактык кабарчы кабар алды. Жубайлардын айтымында, мындан 5 жыл мурун өздөрүнүн салты менен баш кошуп, биринчи баласы Памирде оорукана жана дарыгердин жоктугунан төрөлгөндөн көп узабай чарчап калган. Учурда алар экинчи баласынын аман-эсен төрөлүшүн тиленип жатышат. «Биз жубайым экөөбүз мындан…

Кыргыздардын кылымдарды карыткан салт-санаасы, кол өнөрчүлүк маданияты өңдуүү руханий дөөлөттөрү памирлик кыргыздардын жашоосунда бүгүнкү күндө деле жандуу сакталган. Тажикстан Республикасынын бир бурчунда жашашса да, алардын турмушунда урууларга болуу, жети атасын билүү, кызга куда түшүү, салт-санаасы, үрп-адаты, кыргыз тили жоголбой азыркы күнгө чейин сакталып, колдонулуп келүүдө. Маселен, памирлик кыргыздардын улуттук менталитетин чагылдырган төмөндөгүдөй түшүнүктөр буга мисал боло алат: ар бир…

Сарыкол жергесиндеги кыргыздардын бул жакта көптөгөн кылымдардан бери жашап келгендигин күмөнсүз айтууга болот. Анын бир далили болул, англиялык саясатчылар 1837-38 жылдары Памирди басып өткөндө Мургабдан, Вахамдан кыргыздарды жолуктургандыгын жазышкан. Экинчиден, Шугнан (бадахшандык), Вахандын (оогандык) чыгышында жашаган кыргыздардын ошол аймактагы топонимикалык аттары даана баяндап турат. Сарыколдук кыргыздар Совет доору орногонго чейин эле Шугнан, Вахандын чыгыш жагындагы Заалайдан, Гималай, Гикдикуш тоо…

Швейцариялык антрополог-иликтөөчү Тобиас Маршал төрт жылдан бери ооган кыргыздарына жай сайын каттап, алардын күнүмдүк турмушундагы социалдык-экономикалык стратегиясын иликтеп жүрөт. Кыргызча сүйлөгөн Тобиас мырза жыл жаңыргандан кийин Памирге барып, эки ай кыштап келүүгө камынып турган чагы. Ооган кыргыздарынын турмушун ичинен билген илимпоз "Азаттыкка" сыябан кеп курду. "Азаттык": Эмне үчүн ооган кыргыздарынын турмушуна кызыгып калдыңыз, китептен окудуңуз беле, кинодон же…

Кыргыз өкмөтүнүн демилгеси менен Ооганстандан келген кыркка жакын адамдын жарымы "жайкы эс алууга барып келебиз" деп үйлөрүнө кеткен боюнча Кыргызстанга кайтып келишкен эмес. Кыргыз тарап жетиштүү көңүл бура алган жокпу же ооган өкмөтү чек арадан чыгарбай жатабы? Кыргызстанда "Кайрылман" программасы кандай иштеп жатат? "Арай көз чарай" талкуусуна өкмөткө караштуу Миграция кызматынын төрагасынын орун басары Самат Токтоболотов, өкмөттүн Нарын…

Буга чейин боордоштордун бири Абдылгафар Абдырасул уулу Алайга көчүп кетүүлөрү мүмкүндүгүн айткан. Нарында жашап жаткан памирлик боордоштор Алайга көчүрүлбөйт. Бул тууралуу Sputnik Кыргызстан агенттигине Миграция кызматынын кайрылмандар жана качкындар менен иштөө бөлүмүнүн башчысы Жыпара Мамбетова билдирди. Буга чейин Sputnik Кыргызстан агенттиги Нарындагы памирлик кыргыздардан кабар алып байланышканда, боордоштордун бири Абдылгафар Абдырасул уулу өкмөт аларга Алайдан жер бөлүп бере…