Этникалык кыргыздар

Сары-Кол XVIII-XIX кылымдарда. Сары-Кол Борбор Азиядагы өлкөлөрдүн бири Тажикстан Республикасынын Тоолуу-Бадахшан автономиялуу облусунун аймагына тиешелүү болгон Мургаб районунда, Тажикстандын чыгыш жагындагы Сары-Кол деп аталган өрөөндө, башкача айтканда Чыгыш Памирде жайгашкан. Анда азыркы учурда 15 миңге жакын эл жашайт, анын 80 пайызга жакыны кыргыздар, ал эми 20 пайызга жакыны тажиктер. Мурдатан бул жерде жашашкан элдердин этнографиясы такыр эле изилденбей келип, XVI…

Данияр мырза, саламатсызбы, сизди Америкага барып Мургаб кыргыздарынын тажик тилин үйрөнүү жөнүндө илимий лекция жасап келди деп уктук, ошол тууралуу биздин окурмандар менен бөлүшө кетсеңиз?! Саламатсыздарбы, Сарыкол сайтынын жалпы окурмандары. Ооба, ушул жылдын март айында Американын Индияна университетинде “Борбордук Азия мамлекеттеринин тилдери жана лингвистикасы” аттуу аябай чоң эл аралык конференция болуп өттү. Көп жылдан бери изилдеп келген илимий изилдөөмдүн…

Фольклорчу, этнограф Сулайман Кайыпов окурман журтуна дагы бир жаңы китебин тартуулады. Ал китепте окумуштуунун жыйырма жылдык эмгеги - “Түркияда жашаган памир кыргыздарынын макал-лакаптары” топтолгон. Дөөләт кушу көр болот, Соо турса, сараңга конот. Әләл турса, арамга арамга конот. Жакшы турса, жаманга конот. Онусуга да шүгүр де: Ондо-мунда адамга конот. Бул макалды профессор Сулайман Кайыповдун “Түркияда жашаган памир кыргыздарынын макал-лакаптары”…

Кыргызстанга мындан 7 ай мурун Ооганстандын Улуу жана Кичи Памиринен келген этникалык кыргыздар Нарын шаарынын жашоосуна көнүп, балдарын мектептерде окутушууда. Алар дагы Улуу Рамазан айында нарындыктар менен бирге орозо кармашты. Адбулваид Жээнбек уулунун айтымында, Памирде 14 жаштан жогору адамдардын баары орозо тутушат. «Орозону биз жакта дээрлик баардыгы кармайт. Балакатка жеткен уул-кыздарыбыздан тарта кары адамдарга чейин кармашат. Катуу оорусуна байланыштуу орозо…

Кыргыз элинин кол өнөрчүлүгү - бул калк казынасы. Атадан балага, энеден кызга өткөн мурас. Биздин Сары-Кол өрөөнүндөгү Мургаб районунда жашаган бир ууч кыргыз элибиздин башынан эмне деген кыйынчылыктар өтсө да, өз эне тилин, маданиятын, кол өнөрчүлүгүн жоготпой сактап келе жаткан элбиз. Сары-Кол кыргыздары ар түрдүү кол өнөрчүлүкө бай келебиз. Байбичелердин ар бир сайган саймалары, жасаган кийиздеринин бетине түшүргөн…

Белгилүү болгондой Советтер Союзуна 1941-жылы фашисттик Германия басып кирип, Улуу Ата Мекендик согуш башталган. СССРдин бардык жерлериндегидей эле Сары-Кол жергесинин жашоочулары да бул алааматтуу согушту жүрөктөрү менен кабыл алышып, гитлердик баскынчыларга каршы экендиктерин билдиришип жалпы элге кошулушкан. Согуштун алгачкы жылдарында Мургаб районунан, аскерге эч кимди алган эмес. Анын себеби али да толук сабаттуу эмес, мал артында жүрүшкөн эл, чек аралаш…