Этникалык кыргыздар

Майрамбек Тойчиев, Мургаб районунун акими: "Берекелүү кыргыз жергесине тынччылык, бейпилдик орносун" Тажик республикасынын Тоолуу Бадахшан автономиялуу облусуна караштуу Мургаб районунун акими, Тажикстан жана Кыргызстан жазуучулар союзунун мүчөсү, "Барбол, Сарыкол", "Кулжа наама" аттуу ыр жыйнактардын автору, сарыколчу (памирлик) кыргыздардын котормочусу жана акыны Тойчиев Майрамбек Токоновичти кепке тарттык. - Майрамбек Токонович, Мургабда жашаган сарыколчу кыргыздар жөнүндө кебибизди баштасак, элиңиздин абалы…

-Камал аке, ар кимге эле мындай тагдыр-насип буюрулбаса керек, аалам чокусу эсептелген Памир тоолорунун арасынан орун алган кичи мекениңиз -Тажикстандын Мургап районунан Кыргызстанга көчүп келип жашап жатыптырсыз. Аңгемеңизди ушул жааттан баштасаңыз. -Атайын издеп келип, ал-абалымды сураганыңыздарга абдан ыраазымын. Мургаптан келгениме 16 жыл болду. Мен ошол райондун Ак-Суу деген жеринде туулуп өскөнмүн. Ак-Суу Ооганстандагы Чоң-Көл деген көлдөн бери карай агып…

Ооганстандагы Памир жана Вахан аймактары 1895-жылдары Россия падышачылыгына каршы күрөштө жаралган. Бул тоолуу аймак үч бөлүмдөн турат. Вахан аймагында этникалык тажиктер жашайт. Калган бөлүгү болсо Чоң Памир жана Кичине Памир деп аталып, ал жакта 1 миң 300 түтүндөй жарым көчмөн Ооган кыргыздары жашайт. Жергиликтүү калк аны Зор Памыл, Кичик Памыл деп аташат. Алар кой, эчки, жылкы, топоз багышат. Сталин бийликке…

Мургабдык кыргыздар чынында эле ат оюндарына чаңкап калышыптыр Тажикстандын Мургабында 18-19-июлда ат чабыш болду. Ат оюндары аймактын эгемен тарыхында жыйырма жылдай убактан бери биринчи жолу өткөрүлдү. Ат чабышта Акылбек Эшиев аттуу чабандестин аты чабылгандардын арасында ден-соолугу эң мыкты деп табылып, байге алды. Мургабдын шартында аттардын ден-соолугу, чыдамкайлыгы абдан маанилүү. Райондо он төрт миңдей адам жашайт. Алардын сексенден ашык пайызы кыргыздар.…

Тагдырдын буйругу менен союз тарагандан кийин Тажикстандагы окуяларга байланыштуу Сарыкол (Мургаб) жергесиндеги бир ууч кыргыз элинин өкүлдөрү түпкү Ата мекенибизге - Алатоого көчүп келгенбиз. Айкөл кыргыз элибиз боордошторуна жер берип, үй берип, бооруна батырып алды. Кийинки кездерде кыргыз тарыхчы окумуштуулары улуттун байыркы тамырларын таап чыгуу үчүн ат арытып алыскы Алтай, Кытай, Монгол жерине чейин чабагандап жүрүшөт. Бул жакшы…

Тажикстандын Тоолуу Бадахшан облусунда Мургаб деген кыргыз район бар. Калкынын 85 пайызы кыргыз болгону менен күч жана башкаруу органдарына жалаң тажик улутундагылар дайындалат. Союз ыдырагандан бери электр жарыгы жок отурган калкка кезегинде Аскар Акаев "Ильич шамын" жеткизем деп жүрүп, 15 жылды өткөзүп жиберди. Андан бери кыргыз бийлиги көп нерсени убада кылып, бирин да аткарган жок. Ал гана эмес, "Кыргызстанга өтүп…